Amsterdam biedt excuses aan voor rol bij Holocaust: “Er is lang gezwegen, dat mag nooit meer gebeuren”
AMSTERDAM – Tijdens de Yom HaShoah-herdenking op woensdag 24 april zal burgemeester Femke Halsema formeel excuses aanbieden voor de actieve rol die de gemeente Amsterdam speelde tijdens de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. De toespraak wordt gezien als een historisch moment waarin de stad verantwoordelijkheid neemt voor haar betrokkenheid bij de deportatie van duizenden Joodse inwoners. Tegelijkertijd kondigt de gemeente een fonds van 25 miljoen euro aan om het Joodse leven in de stad structureel te versterken.
Nieuw onderzoek leidt tot historische stap
De excuses volgen op uitgebreid historisch onderzoek dat in 2023 werd afgerond. Daaruit bleek dat de gemeente Amsterdam niet slechts passief toekeek, maar in veel gevallen actief meewerkte aan de opsporing, registratie en deportatie van Joodse inwoners. Zo werkte de Amsterdamse politie samen met de Duitse bezetter en faciliteerde de gemeentelijke administratie de identificatie van Joden in de stad.
Bovendien kregen teruggekeerde overlevenden na de oorlog vaak te maken met bureaucratische obstakels en kille bejegening bij hun pogingen om woningen, goederen en rechten terug te krijgen. “De stad heeft hen in de steek gelaten, niet alleen tijdens, maar ook na de oorlog,” aldus een gemeentewoordvoerder.
Fonds voor toekomst Joods leven in Amsterdam
Naast de excuses richt de gemeente een speciaal fonds op ter waarde van 25 miljoen euro. Dit geld wordt ingezet voor de versterking van het Joodse culturele leven in Amsterdam. Denk aan educatieve projecten, monumentenzorg, Joodse festivals en initiatieven die antisemitisme tegengaan. Het fonds moet ook bijdragen aan de zichtbaarheid van de Joodse geschiedenis in de stad.
Een vertegenwoordiger van een lokale Joodse organisatie noemt het gebaar “zeer welkom en langverwacht”. “We hebben ons jarenlang gehoord gevoeld, maar nu wordt die erkenning omgezet in actie.”
Relevantie voor Amsterdamse gemeenschap
De excuses markeren een belangrijk moment voor de stad, die historisch gezien een grote Joodse gemeenschap kende. Voor de oorlog telde Amsterdam ruim 80.000 Joodse inwoners, waarvan het overgrote deel werd gedeporteerd en vermoord in concentratiekampen.
Bewoners van de stad reageren gemengd. Sommigen spreken van een “nodige stap naar heling”, terwijl anderen zich afvragen waarom het zo lang heeft moeten duren. Een bewoner uit de Rivierenbuurt, waar veel Joodse gezinnen woonden, zegt: “We leven op historische grond, en het is goed dat het verhaal nu eindelijk wordt verteld, ook aan nieuwe generaties.”
Praktische informatie
- Moment van excuses: Woensdag 24 april, tijdens Yom HaShoah (Joodse Holocaustherdenkingsdag)
- Locatie: Nationaal Holocaust Namenmonument, Weesperstraat, Amsterdam
- Tijdstip: Rond 19:00 uur, voorafgegaan door toespraken en een herdenkingsmoment
- Publiek toegankelijk: Ja, beperkt vanwege veiligheidsmaatregelen, wel te volgen via livestream op de gemeentelijke website
Slot
De officiële excuses en het nieuwe fonds zijn bedoeld als erkenning voor het onrecht dat de Amsterdamse Joodse gemeenschap is aangedaan. Het markeert een symbolische én praktische stap in het helen van een nog altijd voelbare wond in de stadsgeschiedenis.
Meer informatie over het herdenkingsprogramma en het Joods Erfgoedfonds is te vinden op de officiële website van de gemeente Amsterdam: amsterdam.nl/holocaustherdenking
De organisatie verwacht een hoge opkomst en roept op tot respectvolle stilte en herdenking.
