AMSTERDAM – Op woensdag 24 april zal burgemeester Femke Halsema tijdens de jaarlijkse Yom HaShoah-herdenking formeel excuses aanbieden voor de rol van de gemeente Amsterdam bij de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. De toespraak wordt gezien als een historisch kantelpunt in de omgang met het oorlogsverleden van de stad.
De excuses volgen op jarenlang onderzoek waaruit blijkt dat Amsterdam tijdens de bezetting actief meewerkte aan de opsporing en deportatie van Joodse burgers. Gemeentelijke instellingen, waaronder de politie en administratie, speelden hierin een directe rol. Voor nabestaanden en overlevenden is de publieke erkenning dan ook meer dan symbolisch.
“Dit is een belangrijke stap in het verwerken van een pijnlijk verleden,” aldus een vertegenwoordiger van een Joodse organisatie. “Het toont dat de stad verantwoordelijkheid neemt, ook al komt dit pas decennia later.”
De excuses worden uitgesproken tijdens de Yom HaShoah-herdenking bij het Holocaust Namenmonument aan de Weesperstraat. Behalve Halsema spreken ook vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap en nabestaanden. De gemeente verwacht een grote opkomst van bewoners, organisaties en geïnteresseerden.
Tegelijk met de excuses zal de gemeente ook een speciaal fonds van 25 miljoen euro aankondigen ter versterking van het Joodse leven in de stad. Hiermee wil Amsterdam investeren in educatie, cultuur, herdenking en het tegengaan van antisemitisme.
Voor veel Amsterdammers heeft de herdenking een extra lading. Niet alleen vanwege het historisch besef, maar ook omdat de gevolgen van de Jodenvervolging nog altijd voelbaar zijn in het straatbeeld, in de verhalen van families, en in het erfgoed van de stad. In buurten als de Plantagebuurt, de Rivierenbuurt en de Transvaalbuurt herinneren struikelstenen, monumenten en lege huizen aan het verlies.
Een bewoner uit de Rivierenbuurt verwoordt het zo: “De stilte in sommige straten is voelbaar. Het is belangrijk dat de stad nu publiekelijk erkent dat ze medeverantwoordelijkheid draagt.”
De excuses van burgemeester Halsema vormen een historisch moment voor Amsterdam. Ze onderstrepen niet alleen het belang van herdenken, maar ook van erkennen en leren. Voor veel inwoners markeert woensdag 24 april niet alleen een herdenking, maar ook een noodzakelijke stap in het helen van collectieve wonden.